II. Abdülhamid Karikatürleri
Osmanlı ve yabancı basında yayınlanan II. Abdülhamid karikatürlerinden bazılarını derledik.
II. Abdülhamid 21 Eylül 1842 tarihinde doğan, Osmanlı İmparatorluğunun 34. padişahıdır. II. Abdülhamid 27 Nisan 1909 tarihinde 31 Mart Olayı bahane edilerek tahttan indirilmiş ve 10 Şubat 1918 tarihinde hayata gözlerini yummuştur.
II. Abdülhamid tahtta durduğu yıllar boyunca, basına pek çok sansür ve yasak getirmiştir. II. Abdülhamid kendi burnunun çizilmesinden hoşlanmadığı için, ‘burun‘ kelimesinin kullanılmasını yasaklamış.
II. Abdülhamid karikatür ve mizahtan pek hoşlanmazdı, Tanzimat Dönemi’nin son iki yılında (1876-1878) basını ve özellikle de mizah basınını büyük bir baskı altında tuttu. Osmanlı-Rus Savaşı’nı gerekçe göstererek başlattığı istibdat döneminde (1878-1908) mizah ve karikatür yayıncılığına izin vermedi. Ancak buna rağmen pek çok karikatür ve propaganda yapılmıştır.
İşte bazı II. Abdülhamid karikatürleri;
1 Kanlı Sultan Olarak Resmedilen Karikatür
Sağ üst köşede “sabık hünkâr-ı hûnkâr” yazıyor. Hünkâr: padişah. Hûnkâr: kana susamış. Karikatürün iki köşesinde kuru kafalar ve kırmızı renk. Gök Sultan’a Kızıl Sultan deniyor.
Altta “Kırmızı Değirmen Cinayetleri romanı kâri (okur) veya kahramanlarından” yazıyor. Sultan Hamid adı geçen romandaki katile benzetiliyor.
2 Burun, “Çıkıntı”
Karikatürde şunlar yazmaktadır:
“İstanbul’un muahharan gaib ettiği en büyük burun
Tafsilat-ı lazime: Milyarderlerden biri bu burnu altı milyon liraya satın almak istemiş ise de maatteessüf elde edememiştir. Bu burun mukaddema Beşiktaş’a doğru uzamış iken bir hadise-i fevkalade neticesi olarak bu kere tebdil-i mekan etmiştir.”
3 Paragöz Abdülhamid Olarak Resmedilen Karikatür
Karagöz dergisinin 19 Temmuz 1909 tarihli 102. sayısında Abdülhamit’in düzenlettiğine kesin gözüyle bakılan 31 Mart İsyanı ve Abdülhamit’in paragözlüğü hicvedilmektedir.
Altta şunlar yazmaktadır:
Karagöz — Hacivad yine en hilelisi otuz birdir (bir iskambil oyunu – ASA)… Fakat bakalım oynar mı!..
Hacivad —Para için her şeyi yapar… Hey, bana bak.. Otuz bir oynar mısın?..
(İsim belirtilmemiş) — Ben otuz birde bir kere oynayayım dedim yandım… Bir daha ismini bile istemem…
(Karagöz) — Ha.. Ha.. 31 Mart… Değil mi?
4
II. Abdülhamid: “Kızıl Sultan” Hakkında Yabancı Karikatürler
1 Kızıl Sultan 1
2 Kızıl Sultan 2
3 Kızıl Sultan 3
4 Kızıl Sultan 4
5 Kızıl Sultan 5
6 Kızıl Sultan 6
